به گزارش روز نو، این روزها حادثه اسید پاشی در اصفهان یکی از مهمترین رویدادهایی است که فضای رسانه ای کشور را تحت الشعاع قرار داده است. حتی این موج رسانهای گاهی متاثر از سیاه نمایی رسانه های خارجی و معاند نظام است به نحوی که رسانههای فارسی زبان غربی این آسیب اجتماعی را به فروع دین مسلمانان (امر به معروف و نهی از منکر) و برخی گروهها گره زده اند. شاید به جرات بتوان گفت که چاشنی این بمب فاسد خبری از شبکه های اجتماعی جرقه خورد و عنوان حمله اسید پاش ها به دختران بدحجاب یا چادری اصفهان آغاز شیطنت دیگری از سوی رسانه های غربی بود.
اما سوال این است که آیا رخداد بروز یک آسیب اجتماعی مانند اسید پاشی می تواند یک اقدام سیاسی یا مذهبی باشد؟ این سوال در حالی است که کشورهای بنگلادش، هند، پاکستان، کامبوج، ویتنام، لائوس، هنگکنگ، چین، بریتانیا، آفریقای جنوبی، اوگاندا، جاماییکا و اتیوپی بیشترین آمار اسید پاشی را به خود اختصاص داده اند اما ماهیت سیاسی یا مذهبی نداشته است.
قربانیان اسید پاشی
بر اساس این گزارش، آمار و جزئیات پرونده های اسید پاشی در سالهای اخیر نشان می دهد که تمامی موارد اختلافات خانوادگی و مسائل عاطفی و عقده های عشقی بوده است. بازتاب سیاسی و مذهبی این خبر ما را یاد پرونده قتل های زنجیره ای مشهد می اندازد که در آن سالها گمانه زنی حضور گروه های مذهبی مطرح شد و اگر افشاگری و اقدام به موقع نیروی انتظامی و دادسرا نبود قطعا این پرونده هم بر موج سیاسی خود به مقصد می رسید.
5 دلیل اصلی اسید پاشی
اویس فلاح ماکرانی دانشجوی کارشناسی ارشد حقوق جزا و جرم شناسی در مورد دلایل اسید پاشی در جامعه می گوید: می توان این آسیب را با بررسی پرونده های حقوقی و قضائی تشکیل شده در ایران به 5 علت تقسیم کرد.
اسید پاشی از وندالیسم تا آناتومی اجتماعی
خسرو منصوریان آسیب شناس و مدیرانجمن رهایی از آسیب های اجتماعی در گفتگو با خبرنگار مهر در مورد حوادث اسید پاشی در جامعه می گوید: "وندالیسم" یا همان عقده های سرکوب شده و هیجانات دوران جوانی و مقوله "آناتومی" اجتماعی یا همان ناهنجاری هایی که جای هنجارهای جامعه را گرفته است (ازدواج سپید، رفتارهای پرخطر، طلاق و غیره ...) می توانند علت برخی آسیب های اجتماعی و وقوع جرم باشند اما در پرونده های اسید پاشی از این موارد باید عبور کرد چراکه نیاز به یک آسیب شناسی عمیق دارد.
وی افزود: قطعا اسید پاشی ریشه مذهبی و سیاسی ندارد اما می تواند تاثیر گذار باشد هرچند که سوابقی از این دست کمتر مشاهده شده است. در این باره باید به یک وفاق ملی رسید و صورت مساله را اینگونه حل کرد که یک آسیب وارد خانه ما شده است. به عنوان مثال در 100 سال گذشته تن فروشی مردان مطرح نبوده اما امروز این آسیب پدیدار شده و ارتباطی هم با سیاست و غیره ندارد. این نکته را هم باید در نظر داشت که اسید پاشی در بسیاری از کشورهای دیگر هم رخ می دهد و تحقیقات و آسیب شناسی های این کشورها هم باید در دستورکار کارشناسان قرار داشته باشد.
منصوریان با بیان اینکه باید تمام مولفه های بروز این آسیب را بررسی کرد گفت: باید دید که کدام مولفه تاثیر بیشتری در این حوادث دارد. آسیب شناسان و حتی مسئولان باید فارق از نگاه سیاسی و مذهبی به این آسیب نگاه کنند تا بتوان موفق بود.
یک روانشاس: اسید پاشی توسط شخصیت های "آنتی سوشال"
محمدعلی کیهانینژاد روانشناس هم می گوید: در بیشتر موارد، شخصیتهای "آنتی سوشال"، چنین رفتارهای ضد اجتماعی را از خود بروز میدهند؛ اما با توجه به اینکه در یک روند زمانی مشخص چنین اقداماتی انجام شده، به معنای آن است که جمعی بر اساس برنامهریزی، سعی در ایجاد رعب و وحشت داشتهاند. براساس برخی اخبار منتشر شده مبنی بر اینکه خانمها کمی بیشتر مراقب خودشان باشند، متوجه میشویم در این شرایط، چنین اقدامی براساس برنامهریزی صورت گرفته است. همچنین بروز رفتارهای ضد اجتماعی از برخی افراد در یک بازه زمانی واحد، به تعداد چند نفر، میتواند کار یک گروه آنتی سوشال باشد.
به گفته وی، افرادی که چنین رفتارهایی را انجام میدهند درواقع اختلال شخصیت واضح و مشهود دارند. رفتارهای اینگونه افراد میتواند کاملا با اختلال خلقی همراه باشد به نحوی که چنین افرادی احساس نمیکنند کار ناثواب یا زشتی انجام میدهند. این افراد به اینگونه دلایل ممکن است احساس غرور هم داشته باشند و تصورشان این باشد که در راه ثواب قدم برمیدارند. این موضوع به معنای آن است که این افراد از لحاظ روانی افراد سالمی نیستند و تجزیه و تحلیلشان از مسائل درست نیست. مستنداتی هم مبنی بر اینکه این افراد سالم نیستند وجود دارد؛ در واقع اینها بیمارانی روانی هستند که هر گروهی در اجتماع، میتواند از آنها بهرهبرداری کند.
کیهانینژاد با تأکید بر اینکه «ما از جزئیات این موضوع و حتی نحوه پوشش و رفتار خانمهایی که قربانی اسیدپاشی شدهاند، اطلاعی نداریم»، افزود: رسانههای گروهی مانند روزنامهها و صدا و سیما باید بیشتر به این موضوعات بپردازند. مردم، هنگامی که ببینند به این موضوعات پرداخته میشود و مسئولان پیگیری میکنند و در تعقیب آن هستند، خوشحال خواهند شد و احساسات ملی کمتر جریحهدار میشود.
یک آسیب شناس: ماهیت پرونده اخیر مذهبی نیست
دکتر هادی معتمدی، کارشناس امور آسیب های اجتماعی و مدیرکل اسبق امور آسیب دیدگان اجتماعی سازمان بهزیستی در گفتگو با خبرنگار مهر می گوید: نوع اسید پاشی ها در حادثه اصفهان در مقابل سایر اسید پاشی ها نشان می دهد که سازمان یافته است اما اینکه کارگروه مذهبی باشد اصلا صحیح نیست چون این اقدام نوعی اقدام داعشی است. همچنین نمی توان به موضوع بدحجابی یا با حجابی پیوند زد چون در موارد رخ داده هر دو گروه بوده اند. به اعتقاد من بعنوان یک آسیب شناس این اقدامات که نشات گرفته از کینه است فساد فی الارض بوده و باید این افراد در ملا عام اعدام شوند و با قصاص که بیشتر خشونت را در جامعه رواج می دهد پرونده اسید پاشی ها بسته نمی شود.
وی افزود: اقدام به اسید پاشی حتی اگر جنبه عشقی و عاطفی داشته باشد همانند هواپیما ربایی فساد فی الارض است و مهمترین شیوه یرخورد اعدام و اقدام قاطعانه با این جنایتکاران خشن است.
فقر، کلاهبرداری، طلاق و ازدواج مهمترین دلایل اسید پاشی ها از سال 83 تا 89
این اظهارات در حالی است که بیمارستان شهید مطهری تهران طی تحقیقاتی از خرداد ۱۳۸۳ تا مهر ۱۳۸۹، بر روی ۵۹ مورد اسیدپاشی اعلام کرد که ۵۱ درصد قربانیان اسید پاشی مرد و ۴۹ درصد زن بودند و پنج نفر از آنها زنده نماندند. همچنین بیشترین دلیل اسیدپاشی، خواستگاری ناموفق، رابطه خارج از چارچوب ازدواج یا درخواست طلاق بود و عواملی مثل فقر، وضعیت بد اجتماعی و اقتصادی و کلاهبرداری مالی هم از دیگر عوامل شایع بودند. بیشتر قربانیانی که در این تحقیق بررسی شدند (۷۱ درصد) متاهل بودند. نیمی از زنان هدف حمله شوهر یا بستگان دیگر قرار گرفته بودند و بقیه آنها هدف افراد غریبه بودند.